Renk ışığın meydana getirdiği fiziksel bir olgudur. Birazda psikolojik
bir etkisi vardır. Işığın farklılaşması bize farklı algılamalar yarattığından,
gelen ışık kaynağının yapısı, ışığı geçiren veya yansıtan maalzemenin
yapısı ve algılayan gözümüz olduğu icin değişkenlikleri içerebilir.
Yani yanılabiliriz. Bunun için renk nedir sorusuna
bir yerden başlamak gerekirse renk ışıktır yanıtı verilebilir.
Işığın olmadığı yerde ne gözümüzün nede malzemelerin renkleri vardır.
Yani her yer karanlık ve buna taktığımız ad ise Siyahtır. Işık olmadığı
için malzemelirin renkleri görülemiyor, aslında varlar demek sonu
gelmez bir felsefi tartışma içine girmek demektir. Bu yüzden bunu
basitçe ifade etmek gerekirse ışığın olmadığı yerde renk olmaz.
Işık eşittir Renk olarak tanımlayabiliriz.
Buna basit bir örnek verelim. Gün ışığından
tecrit edilmiş bir odada,Beyaz bir kağıda mavi spot ışığı ile aydınlattığımızda
mavi güzükür. Malzememizin mavi gözükmesini sağlayan mavi spot ışığıdır,
aslında kağıdımız beyazdır. Kağıdımızı mavi yapan ışığın içindeki
mavi kanalın aydınlatmasıdır. Yani ışığın içindeki renk spektumunun
mavi bölümüdür. Bir malzemeyi hangi renkle göreceğimiz onu aydınlatan
ışık kaynağının rengiyle değişir.
Eğer çevremizde gördüğümüz maddelerin aydınlatılması
gün ışığı (güneş ışığı) ile oluyorsa gözümüzün geçirdiği evrim sonucunda,
gün ışığının içindeki spektrumun renk bantlarını emen (asorbe eden),
ememediğini (asorbe edemediği) yansıttığı renk kodunu görürüz.
Işık
Işık nedir, herhangi bir kaynaktan yayılan,
içinde farklı renklerin yaklaşık olarak eşit karışımı ile meydana
gelen bir enerji biçimidir. Homojen değildir.
Bizi ilgilendiren onun içinde barındırdığı
renkler olduğundan, bu yayılma veya aydınlatma süresinde, aydınlattığı
malzemenin üzerine çarpıp, ışık kaynağı içindeki hangi renklerin
o malzeme tarafından emilip hagisinin geri yansıttığıdır.
Geri yansıyan renk malzemenin rengini oluşturur. Örneğin malzememiz
ışığın içindeki tüm renkleri emip yansıtmazsa siyah olarak algılarız.
Tersi olursa, yani tüm ışığı geri yansıtırsa beyaz olarak algılarız.
Veya sadece maviyi yansıtırsa mavi olarak algılarız. Kısaca doğada
var olan herşey ışığı emip yansıttığı oranda renklidir.
Buna göre temel kabul edilen 3 renk modeli vardır.
Bunlar LAB, RGB, CMYK ve bunlara ait renk bilgilerini içeren HSL.
Bu modellere ek olarak baskı ortamlarında kullanılan,
Pantone (spot),
Tire (Bipmap ve GrayScale),
Dublex (Duaton) biçimlerdir.
LAB model doğada var olan renklerin gözle görülebilen en geniş alanını
ölçmeye yarayan uluslararası bir ölçü standartıdır.
Bu yolla renkleri ölçebilir ve kodlayabiliriz.
RGB, ölçülebilen renklerin baskı ortamına
taşımada filtre görevi görerek, renklerin kanallara ayrılması işini
üstlenir.
CMYK ise kanallarına ayrılmış bu renkleri, baskı ortamına taşımak
için tekrar kanallara ayırma işini üstlenir. Bugün baskı ortamlarında
standart olarak kabul gören prosess diye adlandırılan CMYK sistemi,
çok büyük olmasa da ölçülebilen renklerin aktarımı sırasında kayıplara
uğrar. Ölçülebilen renkler RGB ile elde edildiğinde kayba uğrarlar.
CMYK'ya dönüştürülünce ikinci bir kayba uğrarlar.
RGB parlak ve floresan renkleri görür. CMYK ise bu renkleri göremez.
Buna yapılabilecek bir şey yoktur. Belki ileride
teknolojik gelişme bu kayıpları kapatabilir. Bizim yapacağımız bu
kayıpları bilmek ve resim düzeltme programları aracılığıyla kayıpları
aza indirmektir.
RGB model İçinde üç temel rengi barındıran RGB,
her renk içinde de iki rengi barındırır. RGB modele ihtiyaç varmıdır
Eğer yapacağımız iş baskı ortamına taşınmayacak ise elbette vardır.
İnternet veya yapacağımız iş sadece ekranda sunum ise RGB modeli
kullanmanızda yarar var. Nedeni basit diskinizde hem az yer tutar
hemde parlak renkleri içerdiği için görüntünüz daha iyi olur. Başka
bir yol ise dökümanınız çok yüksek megabayt tutuyorsa RGB çalışmanız.
Yalnız burada dikkat edeceğiniz bir konu, işiniz
bittikden sonra CMYK modele dönmeniz ve CMYK modele dönerken referanslardan
çevirme işlemini nasıl yapacağınızı belirleminizdir. İlerki bölümlerde
ele alınan refaranslar bölümünde anlatılanlara bakarak bu işlemi
yaparsanız RGB'den CMYK'ya çevrim işlemini az kayıpla yapabilirsiniz.
Önceden taranmış bir görüntü üzerinde çalışırken
bu o kadar sorun olmaz ama kendinizin yarattığı bir dosya ise sorun
olabilir. Çevrimden önce ne kadar kayba uğradığınız hakkında bilgi
edinmek isterseniz Gamut uyarısı komutunu kullanabilirsiniz. Şekilde
görüldüğü gibi RGB'yi oluşturan renkleri sıralarsak; Kırmızı ile
Sarı birleşerek RED kanalını, Mavi ile Sarı birleşerek GREEN kanalını,
Kırmızı ile Mavi birleşerek BLUE kanalını oluştururlar. Genel olarak
Scannerler bir görüntüyü bilgisayarlara bu kanalları kullanarak
aktarırlar. Kısaca RGB model, ofset hazırlıkta renkli bir görüntüyü
kanallarına ayırma görevi görür. CMYK model bu üç filtreyi kullanarak,
içlerindeki zıt renklerin birbirlerini görmemesi ilkesinden yararlanıp
temel renkleri elde eder.
Örnek vermek gerekirse bir resme; Red filtresi
ile baktığımızda mavi rengi, Blue filtresi ile baktığımızda sarı
rengi, Green filtresi ile baktığımızda kırmızı rengi görürüz Bu
ayrışma baskı standartı olan CMYK modele alt yapı oluşturur. Ama
ortada siyah yoktur. CMYK modelin tek başına bir kanal olarak siyah
rengi içinde bulundurması gerekmektedir. Bu nedenle CMYK, RGB kanallarını
dönüştürürken siyah kanalı diğer renklerden eksilterek oluşturur.
CYMK Model Prosess diye adlandırdığımız CMYK'ya neden ihtiyacımız
vardır RGB kanalları ile oluşturulan bir görüntüyü ofset makinalarında
basamayız. Nedeni basittir. RGB her kanalında iki ayrı rengi barındırır.
Baskıdaki temel boyalar ikili rengi içermezler.
Üst üste gelen renklerin nasıl bir sonuç vereceği bilinemez. Ayrıca
siyah renk de ortada yoktur. Çünkü RGB modelde siyah renk her kanalın
eşit miktarda karışımdan elde edilir. Ekranda RGB ile oluşturduğumuz
siyah rengi baskı ortamına taşıdığımızda koyu kahve veya daha farklı
renk ile karşılaşırız. Bu tür karışıklığı ortadan kaldırmak için
CMYK bir baskı standartı olarak gelişmiştir. CMYK doğada olmayan
siyah rengi oluşturarak baskı yoluyla bir kağıt üzerinde görüntüyü
oluşturur. Dolayısıyla Siyah ekleme bir renktir.
Eğer siyah rengi C+M+Y'den elde etmeye kalkarsak
koyu kahverengiyi oluşturur ve detay kaybettirir. CMYK temel olarak
kabul ettiği dört rengi şekilde görüldüğü gibi ayrıştırır. Buna
göre CMYK'yı tanımlamak gerekirse: CMYK dört renk üzerine kurulu
bir modeldir. Mavi-Kırmızı-Sarı ve Siyah renklerden oluşur. Baskı
ortamında yarı transparan mürekkepler kullanarak görüntüyü kağıda
aktarır.
HSL Renk kontrol ve düzeltme modelidir. Hue
renk özünü, Saturate doyma noktasını yani matlık ve parlaklığını,
Lightness ise açıklık ve koyuluğunu denetler. Bir resim üzerinde
detay kaybetmeden renk değişiklikleri yapma olanağı verir.
GrayScale Sektörümüzde S/B fotoğraf olarak adlandırılır.
Sadece siyah plakadan oluşur. CMYK'nın siyah plakası ile aynı değerleri
taşımaz. Tüm renklerin birleşiminden tek plaka haline dönüştürülerek
elde edilir.
Pantone Tek yüzey renk düzenidir. Genelde spot
renk diye adlandırılır. Baskı ortamlarında ekstra renkler ile basılır.
İçinde farklı renkleri barındırdığı için iki ayrı pantone rengi
birleştiremeyiz. Birleştiği zaman ne tür sonuçlar alacağımızı önceden
kestiremeyiz. Ancak tint (Tram) kullanarak kendi yüzey rengini değiştirebiliriz.
Photoshop 5.0 artık Spot renklari kullanabilmekte.
CMYK kanalı dışında kullanabileceğiniz spot kanallar yaratmada ve
onları film baskısına taşıyabilmektedir. İlerki sayfalarda göreceğimiz
gibi, örneğin desen çalışmalarında parlak olarak basacağınız renkleri
veya yaldız renkleri ayrı bir kanalda toplayabilirsiniz.
Duatone Dublex veya Sepya olarak bilinir. İki
ya da daha fazla rengi içerebilir. Genelde temel renk olarak siyah
ağırlıklı çalışılır. CMYK ve dışında kalan spot renklerde kullanılabilir.
Ayrı ayrı plakalarla oluşturulan bir görüntü istenirse CMYK'ya çevrilerek
prosess olarak basılabilir. Bu tür bir çalışma yapıldığında eğer
sadece vermiş olduğunuz spot renklerin basılmasını (kendi renk adları
ile) istiyorsanız dosyanızı mutlaka EPS formatında kaydetmelisiniz.
Örneğin dosyanızda kullandığınız renklerden biri Siyah diğeri ise
Pantone 386, resminizi EPS formatında kaydedip herhangi bir sayfa
düzenleme programına çağırdığınızda resmin renk adlarını çağırmış
olduğunuz programın renk paletinde görebilirsiniz. Resminizin içinde
kullandığınız Pantone 386 rengi sayfa üzerinde herhangi (yazı veya
çizim) bir objeye verebilirsiniz. Böylelikle resminizin içinde kullandığınız
renk ile sayfanız içinde kullandığınız renk aynı palet içinde filme
aktarılacaktır.